افرادی که اقدام به دریافت وام از بانک کرده و بر اساس مقررات بانکی باید وثیقه بسپارند یا زندانیانی که قصد آزادی خود را دارند ولی وثیقه ی لازم برای سپردن را ندارند با مفهومی به نام سند اجاره ای آشنا هستند.
در این بین افراد و موسساتی می باشند که با شرایطی اقدام به دادن سند اجاره ای به این اشخاص می نمایند. از آن جایی که استفاده از سند اجاره ای مستلزم پرداخت هزینه است و از طرفی دریافت آن برای دریافت کننده خطراتی ممکن است داشته باشد، اطلاع از قوانین و ریسک های این گونه از سند ضروری است.
امروزه اشختصی برای ارائه ی وثیقه به مراجع قضایی یا گرفتن وام به سند احتیاج دارند، ولی سندی که متعلق به خود ندارند. مثلا اگر فردی که برای او قرار وثیقه صادر گردیده قادر نباشد در مهلت مقرر، سندی معتبر به مرجع قضایی بدهد، به ناچار به بازداشتگاه فرستاده می شود و امکان به وجود آمدن مشکلاتی برای او وجود دارد. یا فردی که احتیاج به دریافت وام دارد به دلیل نداشتن سند،نمی تواند وام دریافت کند.
بعضی از اشخاص و موسسات، اسنادی را در مقابل دریافت وجه و برای مدت زمان معینی به اشخاص متقاضی اجاره می دهند که اصطلاحا به آن، سند اجاره ای می گویند. سند اجاره ای در موارد گوناگونی کاربرد دارد و قیمت آن با توجه به شرایط ، متفاوت است.
حال این پرسش به وجود می آید که آیا اجاره سند از حیث قانونی مشکلی دارد یا نه؟ در پاسخ به این پرسش بایستی بیان داشت که در قوانین ایران، ماده ی قانونی مشخصی در این رابطه تصویب نشده و در قوانین به طور صریح به سند اجاره ای اشاره نگردیده و حکمی برای آن صادر نگردیده است. پس از لحاظ قانونی هیچ منعی ندارد.
در ماده ی 10 قانون مدنی بیان شده است: « قراردادهای خصوصی نسبت به افرادی که آن را منعقد کرده اند، چنانچه مخالف صریح قانون نباشد، نافذ می باشد». با نظر به این ماده و توضیحات بالا، سند اجاره ای از لحاظ قانونی مشکلی ندارد، ولی باید توجه داشت که هنگام اجاره سند، حتما بایستی از اصالت و اعتبار آن مطمئن شد.
چنانچه فرد در هنگام اجاره ی سند به معتبر بودن آن دقت ننماید، ممکن است که به وسیله ی اشخاص سودجو، مورد سواستفاده قرار گیرد و سند مورد اجاره، جعلی باشد. این موضوع می تواند مشکلات زیادی را برای فرد ایجاد کند زیرا استفاده از سند مجعول در قانون ایران جرم به شمار می رود.
موارد استفاده از سند اجاره ای
سند اجاره ای می تواند در هر موقعیتی که فرد به گذاشتن سند جهت تضمین احتیاج دارد، استفاده شود. اشخاص برای موارد و موقعیت های مختلفی از سند اجاره ای استفاده می نمایند. در این قسمت به بعضی از این موارد اشاره می کنیم.
- امکان دارد اشخاص جهت آزادی یا مرخصی زندانی احتیاج به سند داشته باشند ولی فرد زندانی یا خانواده ی او سند مالکیتی نداشته باشند که در چنین موقعیتی می توانند از سند اجاره ای استفاده نمایند.
- یکی از مهم ترین قرارهای تامین کیفری قرار وثیقه می باشد که چنانچه وثیقه تامین نگردد، در مدت مشخص شده به وسیله ی بازپرس، متهم را بازداشت می کنند.
- اجاره ی سند برای گرفتن وام از دیگر کاربرد های رایج آن است که فرد از سند اجاره ای برای دادن تضمین به بانک استفاده می نماید.
- یکی از قرارهای نظارت قضایی ممنوع الخروجی می باشد که برای تضمین حضور متهم در کشور تا اتمام تحقیقات یا به دلیل های دیگر صادر می گردد. اشخاصی که بر این اساس ممنوع الخروج می باشند، قادرند با ارائه ی سند به عنوان تضمین بازگشت از کشور خارج گردند.
ممنوع الخروج شدن اشخاص می تواند دلیل های گوناگونی داشته باشد. مثل ممنوع الخروجی مالیاتی، ممنوع الخروجی بابت پرداخت مهریه، ممنوع الخروجی بدهکاران بانکی، ممنوع الخروجی متهم در راستای انجام تحقیقات بیشتر و نیز ممنوع الخروجی مشمولان سربازی.
